มะขาม

ต้นมะขาม

ชื่อท้องถิ่น:            ต้นมะขาม

ชื่อสามัญ:             Tamarind, Indian date

ชื่อวิทยาศาสตร์:  Tamarindus indica Linn

ชื่อวงศ์:  LEGUMINOSAE

ลักษณะวิสัย/ประเภท:        ไม้ยืนต้น

ลักษณะพืช:    

มีกิ่งก้านเยอะ ลำต้นมีสีน้ำตาลแก่ ใบเล็กเรียงตัวแบบสลับ

ปริมาณที่พบ:       มาก

การขยายพันธุ์:   ใช้กิ่ง/ลำต้น

อธิบายวิธีการเพาะ/ขยายพันธุ์:       ใช้เมล็ดขยายพันธุ์ และการตอนกิ่ง

การใช้ประโยชน์/ส่วนที่นำไปใช้ประโยชน์:     สรรพคุณทางยา : ยาระบาย แก้อาการท้องผูก ใช้มะขามเปียกรสเปรี้ยว 10–20 ฝัก (หนัก 70–150 กรัม) จิ้มเกลือรับประทาน แล้วดื่มน้ำตามมากๆ หรือต้มน้ำใส่เกลือเล็กน้อยดื่มเป็นน้ำมะขาม ขับพยาธิไส้เดือน นำเอาเมล็ดแก่มาคั่ว แล้วกะเทาะเปลือกออก เอาเนื้อในเมล็ดไปแช่น้ำเกลือจนนุ่ม รับประทานครั้งละ 20-30 เม็ด ขับเสมหะ ใช้เนื้อในฝักแก่หรือมะขามเปียกจิ้มเกลือรับประทานพอสมควร

คุณค่าทางโภชนาการ ยอดอ่อนและฝักอ่อนมีวิตามิน เอ มาก มะขามเปียกรสเปรี้ยว ทำให้ชุ่มคอ ลดความร้อนของร่างกายได้ดี เนื้อในฝักมะขามที่แก่จัด เรียกว่า "มะขามเปียก" ประกอบด้วยกรดอินทรีย์หลายตัว เช่น กรดทาร์ททาร์ริค กรดซิตริค เป็นต้น ทำให้ออกฤทธิ์ ระบายและลดความร้อนของร่างกายลงได้ แพทย์ไทยเชื่อว่า รสเปรี้ยวนี้จะกัดเสมหะให้ละลายได้ด้วย

คติความเชื่อ : ตามตำราพรหมชาติฉบับหลวง ถือว่ามะขามเป็นไม้มงคลชนิดหนึ่งที่ควรปลูกไว้ทางทิศตะวันตก (ประจิม) ของบ้าน เพื่อป้องกันสิ่งไม่ดี ผีร้ายมิให้มากล้ำกลาย อีกทั้งต้นมะขามยังเป็นต้นไม้ที่มีชื่อเป็นมงคลนาม ถือกันเป็นเคล็ดว่าจะทำให้มีแต่คนเกรงขาม